Mực nước tại kênh đào Panama – một trong những tuyến vận tải biển quan trọng nhất thế giới – đã giảm xuống mức đáng báo động, buộc phải áp dụng các biện pháp hạn chế lưu thông tàu thuyền.
Theo Clarkson Research Services, công ty con của nhà môi giới tàu biển hàng đầu Clarkson, nhiều tàu phải chờ tới 4 ngày để qua kênh, so với chỉ hơn 1 ngày trước đây. Một số tàu thậm chí phải chịu cảnh chậm trễ lên tới 20 ngày.
Kênh đào Panama, nối liền Đại Tây Dương và Thái Bình Dương, là huyết mạch quan trọng cho thương mại toàn cầu, vận chuyển hơn 500 triệu tấn hàng hóa mỗi năm, bao gồm ngũ cốc từ Mỹ Latinh, dầu khí của Mỹ và các mặt hàng tiêu dùng như đồ nội thất và đồ chơi.
Tình trạng khô hạn kéo dài, kết hợp với mực nước thấp, đã buộc chính quyền địa phương phải hạn chế số lượng tàu qua lại và yêu cầu các tàu giảm tải trọng từ tháng 5 do mực nước tại kênh sụt giảm nghiêm trọng vì thiếu mưa. Đáng chú ý, mực nước tại hồ Gatun, một trong hai hồ chính cung cấp nước cho kênh, đã chạm mức thấp nhất trong 7 năm vào cuối tháng 7 và dự báo sẽ tiếp tục giảm dưới mức trung bình trong 5 năm tới, ngay cả trong mùa mưa của Panama.
Hàng loạt tàu thuyền chờ qua kênh đào Panama. Ảnh: Planet Labs PBC
Tình trạng khô hạn này không chỉ tác động đến Panama mà còn phản ánh tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu. Tại châu Âu, mực nước sông Rhine cũng giảm, đe dọa nền kinh tế Đức. Maersk, một trong những hãng vận tải biển lớn nhất thế giới, đã cảnh báo về khả năng gián đoạn giao thông trên sông Amazon ở Brazil từ tháng 9 đến tháng 12.
Cơ quan Quản lý Kênh đào Panama thừa nhận đây là một thách thức chưa từng có, và tình trạng khô hạn hiện nay là "chưa từng xảy ra trong lịch sử". Ngoài việc giới hạn tải trọng, họ còn áp đặt các biện pháp hạn chế đối với tàu container lớn và số lượng tàu có thể qua kênh.
Để ứng phó, nhiều tàu đã tìm cách đổi tuyến. Một số chọn phương án sử dụng đường sắt để vận chuyển hàng từ Bờ Tây Hoa Kỳ thay vì qua kênh đào. Công ty logistics Container xChange cảnh báo, nếu tình trạng này kéo dài, nguy cơ hàng hóa không kịp đến nơi vào dịp Giáng sinh là hiện hữu, đặc biệt khi khoảng 40% container từ châu Á đến châu Âu đi qua kênh Panama. Điều này sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng toàn cầu và an ninh lương thực, đe dọa các nền kinh tế xung quanh.
Tình hình có thể trở nên nghiêm trọng hơn nếu khô hạn kéo dài qua tháng 9, thời điểm xuất khẩu lúa mì và đậu nành từ Mỹ vào cao điểm. Với tình trạng ách tắc hiện nay, số lượng tàu sẵn sàng vận chuyển hàng hóa sang Đông Á sẽ giảm mạnh. Một số hãng vận tải như International Seaways đã bắt đầu chuyển hướng tàu vòng qua Nam Mỹ để tránh ách tắc và chi phí cao tại Panama.
Oystein Kalleklev, CEO của Flex LNG, nhận định tình trạng này không thể khắc phục trong thời gian ngắn. Các chuyên gia cũng cảnh báo nguy cơ các sự cố giống tàu Ever Given mắc kẹt ở kênh Suez năm 2021 sẽ xảy ra thường xuyên hơn do biến đổi khí hậu. Tác động của hiện tượng này lên chuỗi cung ứng, an ninh lương thực và nền kinh tế khu vực có thể lớn hơn nhiều so với dự đoán.
Theo chuyên gia Peter Sand từ Xeneta, tình hình có thể còn tồi tệ hơn vào năm sau khi hiện tượng El Nino dự kiến sẽ gây khô hạn nghiêm trọng trong nửa đầu năm 2024.
Nguồn: Bloomberg, CNBC
