Sự suy giảm của nền kinh tế Trung Quốc hiện nay đang tạo ra những tác động nhất định lên tình hình kinh tế toàn cầu, và theo tạp chí The Economist, viễn cảnh này có thể dẫn đến nguy cơ suy thoái kinh tế toàn diện.
Chỉ mới 8 tháng trước, nền kinh tế Trung Quốc vẫn được kỳ vọng sẽ phục hồi mạnh mẽ sau khi chính sách "zero-COVID" được dỡ bỏ, giúp thúc đẩy tiêu dùng nội địa và du lịch. Tuy nhiên, thực tế không như mong đợi: tăng trưởng GDP trong quý II chỉ đạt hơn 3%, thay vì mức 10% dự kiến. Bên cạnh đó, giảm phát đang lan rộng và các chính sách thận trọng từ chính quyền Trung Quốc cùng cuộc khủng hoảng bất động sản đã làm gia tăng lo ngại về một đợt suy thoái kéo dài.
Là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, bất kỳ sự suy yếu nào của Trung Quốc đều có tác động đáng kể đến kinh tế toàn cầu. Khi tiêu dùng và đầu tư trong nước giảm sút, nhu cầu tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ từ các quốc gia khác cũng giảm theo. Điều này đặc biệt gây khó khăn cho các quốc gia có nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu sang Trung Quốc. Trung Quốc tiêu thụ tới 20% lượng dầu thô và hơn 50% đồng, niken và kẽm của thế giới, chưa kể đến hơn ba phần năm tổng lượng quặng sắt. Do đó, khi thị trường bất động sản Trung Quốc suy thoái, nhu cầu về các nguồn tài nguyên này cũng sẽ giảm, kéo theo sự suy giảm của các ngành liên quan ở các quốc gia xuất khẩu.
Các quốc gia như Zambia, nơi xuất khẩu kim loại chiếm 20% GDP, hoặc Australia – nhà cung cấp lớn về than đá và quặng sắt – sẽ chịu thiệt hại lớn. Gã khổng lồ khai thác mỏ BHP Group cũng vừa báo cáo mức lợi nhuận thấp nhất trong ba năm, nhấn mạnh rằng các biện pháp kích thích của Trung Quốc không tạo ra hiệu quả như kỳ vọng. Không chỉ các nước đang phát triển, các quốc gia phương Tây cũng bị ảnh hưởng. Đáng chú ý, sự giảm sút trong nhu cầu từ Trung Quốc là một trong những nguyên nhân khiến nền kinh tế Đức đình trệ. Năm 2021, 200 tập đoàn lớn nhất từ Mỹ, châu Âu và Nhật Bản thu về 13% doanh thu từ Trung Quốc, với tổng giá trị khoảng 700 tỷ USD. Ví dụ, Tesla hiện có 20% doanh thu đến từ Trung Quốc, trong khi Qualcomm nhận tới hai phần ba doanh số từ thị trường này.
Mặc dù tác động từ sự suy thoái của Trung Quốc đến toàn cầu là không thể tránh khỏi, mức độ ảnh hưởng có thể khác nhau giữa các khu vực. Đối với các công ty niêm yết ở Mỹ, châu Âu và Nhật Bản, xuất khẩu sang Trung Quốc chỉ chiếm 4-8% tổng doanh thu. Ngay cả ở Đức, một quốc gia phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu, xuất khẩu sang Trung Quốc cũng chỉ chiếm 4% GDP. Do đó, cần có một sự suy yếu rất nghiêm trọng từ Trung Quốc mới có thể tạo ra tác động lớn đối với các quốc gia này.
Điều đáng chú ý là sự suy thoái của Trung Quốc diễn ra trong bối cảnh các khu vực khác của thế giới lại đang phát triển tốt hơn dự kiến. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã nâng dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu vào tháng 7 vừa qua, trong đó Mỹ được dự đoán tăng trưởng gần 5%. Ở một góc độ khác, sự giảm tốc của Trung Quốc thậm chí có thể mang lại lợi ích cho người tiêu dùng toàn cầu khi giá hàng hóa, đặc biệt là năng lượng, giảm xuống.
Nếu kinh tế Trung Quốc tiếp tục suy giảm nghiêm trọng, điều này có thể gây ra những tác động tiêu cực sâu rộng đến toàn thế giới. Theo The Economist, tốc độ tăng trưởng toàn cầu có thể giảm từ 0,1% đến 0,5% trong giai đoạn 2023-2024. Tình huống xấu nhất có thể xảy ra là một cuộc khủng hoảng tài sản địa ốc ở Trung Quốc, kéo theo sự chao đảo của thị trường tài chính toàn cầu. Một nghiên cứu của Ngân hàng Trung ương Anh chỉ ra rằng, nếu GDP của Trung Quốc giảm đột ngột từ 7% xuống -1%, giá trị tài sản toàn cầu sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, trong khi các loại tiền tệ của các quốc gia phát triển sẽ tăng giá khi nhà đầu tư tìm đến các tài sản an toàn hơn.
Trong trường hợp này, GDP của Anh có thể giảm tới 1,2%. Mặc dù các tổ chức tài chính phương Tây ít có sự liên kết sâu rộng với Trung Quốc, một số ngân hàng lớn như HSBC và Standard Chartered sẽ chịu ảnh hưởng mạnh hơn do phụ thuộc vào thị trường này.
Trong bối cảnh nền kinh tế trong nước gặp khó khăn, Trung Quốc có thể sẽ điều chỉnh chiến lược đối ngoại, giảm bớt đầu tư và cho vay ra nước ngoài để tập trung vào xử lý các vấn đề kinh tế trong nước. Sau khi trở thành quốc gia chủ nợ lớn nhất thế giới từ năm 2017, Trung Quốc đã giảm mạnh dòng vốn ra nước ngoài trong thời gian gần đây. Một điểm đáng chú ý là những thay đổi này có thể ảnh hưởng đến các quốc gia tham gia vào Sáng kiến Vành đai và Con đường, vốn đã nhận được sự đầu tư lớn từ Trung Quốc trong những năm qua. Các nước như Mozambique hay Pakistan, đang phụ thuộc vào các khoản đầu tư cơ sở hạ tầng từ Trung Quốc, có thể sẽ phải đối mặt với những khó khăn mới nếu Bắc Kinh thu hẹp quy mô các dự án này.
Việc kinh tế Trung Quốc giảm tốc rõ ràng đã và đang tác động đến nền kinh tế toàn cầu, từ các nước xuất khẩu tài nguyên đến các tập đoàn đa quốc gia phương Tây. Mặc dù tình hình hiện tại vẫn chưa dẫn đến một cuộc khủng hoảng toàn diện, sự tiếp tục suy giảm của Trung Quốc trong thời gian tới có thể khiến thế giới đối mặt với những hậu quả nghiêm trọng hơn.
Nguồn tham khảo: The Economist
